Stacja Zaniemyśl

Końcowy punkt na trasie ze Środy.

Schemat stacyjny

Kilka słów o stacji w Zaniemyślu

Stacja Zaniemyśl to końcowy punkt na szlaku wąskotorowym ze Środy Wielkopolskiej. Zgodnie z zachowanym oryginalnym słupkiem kilometrowym położona na 59 km od poznańskiej stacji Kobylepole, i 14 km od Środy.

Zaniemyśl to bardzo duży, uporządkowany kompleks stacyjny. I w sumie nie ma powodów do zdziwienia, bowiem do 1934 roku miejscowość ta posiadała prawa miejskie. Na jego terenie znajduje sie okazały budynek dworca. Na stację prowadzi wydzielona od pozostałej części aleja. Budynek stacyjny to konstrukcja nawiązująca swoim wyglądem do budynku dyrekcji Średzkiej Kolei Powiatowej w Środzie. Budowę rozpoczęto najprawdopodobniej już w 1907 roku. Prostokątna murowana bryła dworca została przykryta mansardowym dachem wyłożonym karpiówką w charakterystyczną koronkę. W czasach świetności budowli, nad każdym oknem na piętrze znajdowała się rynienka zapobiegająca przedostawaniu się obfitych opadów do wnęki, co ciekawe parapetowe balustrady zachowały się do dnia dzisiejszego.

W początkowych latach istnienia stacji w Zaniemyślu, na parterze funkcjonowała restauracja dworcowa, gdzie pasażerowie mogli posilić się po długiej podróży. Wejście do kasy oraz poczekalni znajdowało się pod łukiem. Pomieszczenia na piętrze zajmowała obsługa stacyjna. Peron oświetlała sporych rozmiarów latarnia olejowa. Na przestrzeni dekad, rozmieszczenie pomieszczeń usługowych wielokrotnie się zmieniało. Z czasem restaurację zlikwidowano, a przestrzeń wykorzystano na stworzenie wygodnej poczekalni z dwoma punktami kasowymi, do odprawy podróżnych oraz bagaży. W tym celu wykonano dodatkowe obszerne wejście łukowe, od strony wspomnianej wcześniej alejki. Jednocześnie stare drzwi restauracyjne stały się wyjściem na teren peronu.

Takie rozwiązanie przetrwało do lat 80-tych, następnie wejście główne zamurowano, a poczekalnię zmniejszono wydzielając pomieszczenie na izbę pamięci, utrzymywaną przez jednego z mieszkańców budynku. Do dzisiaj podczas przejażdżki ciuchcią do Zaniemyśla istnieje możliwość obejrzenia poczekalni oraz zgromadzonej w izbie kolekcji bardzo ciekawych eksponatów.

Obok zamurowanego wejścia głównego znajdowała się skrzynka pocztowa, i nie byłoby w tym nic szczególnego gdyby nie fakt, że wrzucona do niej korespondencja była transportowana wąskotorówką. Drzwi znajdujące się w przedsionku pod łukiem prowadzą do pomieszczeń dyżurnego ruchu oraz obsługi kasowej. Na spragnionych podróżnych czekała zdatna do picia woda, wcześniej do dyspozycji podróżnych była ręczna pompa dworcowa.










W pobliżu zaniemyskiego dworca ulokowano również szalet oraz budynek gospodarczy, z którymi sąsiaduje stacyjna szopka narzędziowa. Do tego celu wykorzystano stare pudło wagonu wąskotorowego o rozstawie 1000 mm.




Stacja w Zaniemyślu posiada peron jedno krawędziowy położony wzdłuż dworca. W przeważającej części jest to peron ziemny wzmacniany murowaną krawędzią. Jednak można zauważyć wielokrotne modyfikacje w postaci żelbetowych bloczków, oraz odcinków wyłożonych płytami chodnikowymi.





Na przeciwko budynku stacyjnego, przy trzecim torze, znajduje się ładownia. Brukowana krawędź placu przeładunkowego wsparta metalowymi podkładami, była przygotowana na intensywną eksploatację. Obecnie w ramach budowy drogi osiedlowej, całość została zakryta warstwą ziemi.

Od samego początku do Zaniemyśla transportowano wiele różnych dóbr, zarówno w wagonach wąskotorówki, jak i wagonach normalnotorowych umieszczonych na rollbockach a od lat 60-tych także za pomocą transporterów. W przewadze był to węgiel, różnego rodzaju nawozy i nasiona, ale także drewno do sąsiadującego ze stacją tartaku. Zdarzały się również transporty z zaopatrzeniem do sklepów.

W późniejszych latach lokalne spółdzielnie i PGRy wysyłały ze stacji swoje wyroby, w tym owoce na eksport. W tym celu do Zaniemyśla na transporterach przybywały specjalne wagony chłodnie.




Teren stacyjny posiada zmodernizowane w latach 70-tych oświetlenie elektryczne, które stanowi 7 latarni położonych po stronie placu załadunkowego oraz 3 latarnie - w tym jedna podwójna - oświetlające peron.



Torowisko stacyjne również stanowi bogatą historię kolejki. Na stacji Zaniemyśl położone są 4 tory - w tym jeden żeberkowy, wyłączony z eksploatacji.

Tor szlakowy prowadzący z Polwicy kończy się na pierwszym rozjezdzie stacyjnym. Tuż za nim w linii prostej rozpoczyna się tor główny biegnący wzdłuż peronu, aż do końca terenu stacji. W 1989 roku w ramach modernizacji odcinka Zaniemyśl - Polwica, na torze głównym wymieniono stare lekkie szyny na ciężkie. Plany zakładały wymianę całego torowiska stacyjnego jednak pogłębiająca się nierentowność wstrzymała dalsze prace.




Kolejne odgałęzienia prowadzą do toru drugiego, traktowanego jako mijankę składów oraz toru trzeciego rozciągającego się wzdłuż placu ładowni. Na torze trzecim zamontowane jest zabezpieczenie w postaci wykolejnicy.








Dzięki zastosowaniu praktycznego systemu rozjazdów w obrębie dworca, manewrowanie pomiędzy poszczególnymi torami oszczędzało wiele czasu i pracy.





Wszystkie trzy tory kończą się kozłami oporowymi prostopadle do chodnika na ulicy Poznańskiej.



Na pierwszym torze znajduje się częściowo zdemontowany rozjazd, prowadzący na tor żeberkowy. Po zmianie rozstawu kolejki na 750 mm, pełnił on rolę ochronną, ale także postojową dla parowozów oczekujących na przydział pociągu.

Na początku lat 70-tych na końcu toru postawiono drewniana rampę, na którą odstawiano wagony normalnotorowe. W czasach PRL, Zaniemyśl miał status miejscowości wypoczynkowej. W sezonie wakacyjnym przeżywała istne oblężenie turystów z całej zachodniej Polski. Również dyrekcja PKP organizowała dla swoich pracowników tzw. wczasy wagonowe. Wówczas do Zaniemyśla na transporterach przybywały wagony mieszkalne, które na czas trwania turnusu były wtaczane na rampę.

Na początku lat 90-tych rozjazd pozbawiono zwrotnicy, usuwając jedną iglicę. Drugą natomiast zabezpieczono za pomocą specjalnego narzędzia jakim jest spona iglicowa. Na żeberku zachowała się wykolejnica.